Vükiped

Interlingue

Interlingue
Interlingue
Unde yelb.svg
Datuvan: Edgar de Wahl
Pükans: 50±50
Penädasitot: lafab latinik[*]
Nomükan: Interlingue-Union[*]
ISO 639-1: ie
ISO 639-2: ile
ISO 639-3: ile
Resodatoped calöfik: https://occidental-lang.com/
Tefü gebs votik vöda at, logolös padi: Occidental (Telplänov).

El Interlingue üd Occidental binon mekavapük pädatiköl fa hiel ,Edgar de Wahl’, ed ün 1922 päpüböl.

JenotemRedakön

 
Sotül balid ela Kosmoglott (latikumo: ‚Cosmoglotta’) päpübon spido, posä pinotükos, das el ‚Netafed’ ästudon säkädi püka bevünetik.
 
Komans pö kobikam di ‚Occidental’ tü ‚Wien’ ün 1928: Engelbert Pigal, Karl Janotta, A. Deminger, Hanns Hörbiger, Eugen Moess, Franz Houdek, Johann Robert Hörbiger
 
Potakad pro slopükam labü vödem di ‚Occidental’ tö ‚Wien’ ün 1928 pejafädöl.
 
Lenkleibabled se yel: 1930, keli ämekoy ad lelogädükön suemovi pö logam balidnaedik: Li lingue quel vu comprende (Pük, keli ya suemol) ed Occidental propaga se self (El Occidental reklamon oki it)
 
Sam vödidefomama se gased: ‚Cosmoglotta’.
 
Penavot, kel jonon defomami subsatas de värbs ma nom hiela ‚de Wahl’.

NaböfodönuamRedakön

Hiel ‚de Wahl’ änotükom püki oka in gased: ‚Kosmoglott’ ün 1922, tiäd kela pävotükon ad ‚Cosmoglotta’ ün 1927. Ün yanul yela ot bür ela ‚Cosmoglotta’ päfeapladon ini ‚Wien’. Vü yels: 1935 e 1939 < dabükot telid äpubon – primo tiädü ‚Cosmoglotta-Informationes’, poso tiädü ‚Cosmoglotta B’. Täno ün 1939 volakrig telid äsplodülon süpo, ed atos ästöpon pübi elas ‚Cosmoglottas’ bofik jü 1940. Dü krig pük pänomükon, e tidameds päjafons. Ün 1951 ye el ‚IALA’ (‚International Auxiliary Language Association’ = klub yufapüka bevünetik) äpübon eli ‚Interlingua’, e slopans mödik di ‚Occidental’ äprimons ad stütön oni. De 1945 jü 1999 pük äsufon nebenikami. Ün 2004 vükiped in ‚Interlingue’ päzepon, kel älabon yegedis ze 11·400 ün setul yela: 2022.

GramatRedakön

LafabRedakön

El ‚Interlingue’ papenon me tonats 26 lafaba latinik: a, b, c, d, e, f, g, h, i, j, k, l, m, n, o, p, q, r, s, t, u, v, w, x, y, z.

Nems tonatas at binons: a, be, ce, de, e, ef, ge, ha, i, jot, ka, el, em, en, o, pe, qu, er, es, te, u, ve, duplic ve, ix, ypsilon, zet.

LartigRedakön

‚Interlingue’ labon lartigi fümik e lartigi nefümik. Lartig fümik binon: ‚li’, lartig nefümik binon: ‚un’.

SubsatRedakön

Fomoy plunumi subsata dub lenlägam ela -s < pos vokat ud ela -es pos konsonats tio valiks.[1] Ad vitön votükamis prona e kazeta, lenlägoy te eli -s len vöds me -c, -g, e -m finiköls: un libre, du libres, li tric, li trics, li plug, li plugs, li album, pluri albums.

PönopsRedakön

El Interlingue labon fomis tel pönopas pösodik, bali as subyetafom (nominatif), e votiki as yegod (kusatif) ä demod (datif):

balid telid kilid

(neutral)

kilid

(jimen)

kilid

(himen)

ie en ie en ie en ie en ie en
Balnum. Subyet yo I tu thee it it ella she il he
Object me me te thou it it la her le him
Possessive mi my tui thy su its su her su his
Plunum. Subyet noi we vu you ili they ellas they illos they
Object nos us vos you les them las them los them
Possessive nor our vor your lor their lor their lor their

VärbRedakön

In el ,Interlingue’ värbs labons finotis kil: ⸗ar, ⸗er ed ⸗ir. Värbis konyugoy medü yümät finotas e yufavärbas. Värb ,esser’ (binön) binon pläot, bi papenon ,es’ in presenatim, do fom: ,esse’ paloegon in büdabidir.

LadvärbRedakön

El ,Interlingue’ labon ladvärbis balidgredik e ladvärbis koboädik. Ladvärbs balidgredik binon ladvärbs nen finots patik: ,tre’ (vemo), ,sempre’ (ai), e r.

Ladvärbs pedefomöl binon ladvärbs pefomöl medü lenyümam poyümota ,⸗men’ len fin ladyäka (,rapid’ = vifik, ,rapidmen’ = vifiko’). Mögos, das poyümot at pamoädoy, üf sinif klülon: ,tu deve far it rapid(men)’ = mutol dunön atosi vifiko.

LiteratRedakön

Vödems cifik literatavik di ‚Occidental’ äpubon in ‚Cosmoglotta’. I vobots anik ädabinons — e rigiks, e petradutöls — kels pepübons in ‚Interlingue’. Vödems votik äpubons in gased: ‚Helvetia’, ab uts äbinons nesevädikums.

Vödems anik as buks balatik pepüböls binons sököls:

  • Kajš, Jan Amos (1938) Krasina, raconta del subterrania del Moravian carst.
  • Podobský, Jaroslav (1935/1947) Li astres del Verne.
  • Costalago, Vicente (2021) Li sercha in li castelle Dewahl e altri racontas[2].
  • Costalago, Vicente (2021) Antologie hispan[3].
  • Costalago, Vicente (2021) Fabules, racontas e mites[4].
  • Costalago, Vicente (2021) Li tresor de Fluvglant[5].

PenetilRedakön

  1. ↑ The Basis of International language. Read 1 November 2013.
  2. ↑ Li sercha in li castelle Dewahl e altri racontas
  3. ↑ Antologie hispan
  4. ↑ Fabules, racontas e mites
  5. ↑ Li tresor de Fluvglant

Yüms plödikRedakön

 
Kobädikos
labon ragivis tefü:


  Yeged at dö pükav binon sid. Kanol yufön me stäänükam ona.
Mekavapüks  
Yufapüks bevünetik Bolak • Globasa • Idiom Neutral • Ido • Interlingua • Interlingue • Kotava • Lingua Franca Nova • Lojban • Novial • Pandunia • Solresol • Sperant • Volapük
Yufapüks zonik Afrihili • Bevüslav • Folkspraak
Lekanapüks  Brithenig • Doħrakapük • Klingonapük • Pük elas ,Na'vi’ • Nulapük • Talosänapük • Toki pona • Venedänapük
Datuvans Juraj Bauer • Cornelis George Boeree • Léon Bollack • Cyril Robert Brosch • Johann Hummler • Sonja Lang • Julius Lott • Vojtěch Merunka • David J. Peterson • Waldemar Rosenberger • Johann Martin Schleyer • Jan van Steenbergen • Joseph Stempfl • J. R. R. Tolkien • Edgar de Wahl • Lejzer Ludwik Zamenhof
Pekopiedon se „https://vo.wikipedia.org/w/index.php?title=Interlingue&oldid=3283757“