Volapük nulik

Volapük perevidöl, ü Volapük nulik, jenöfo no pük nesekidik, ab fom nulik Volapüka, pos revid hiela Arie de Jong, äfiniköl ün 1929, päpüböl in Gramat Volapüka ed in el Wörterbuch der Weltsprache fa el de Jong ün 1931, e calöfiko päzepöl fa cifal Albert Sleumer me büad omik de 1934, yanul 1. Volapük perevidöl laibinon jünu fom calöfik püka at.

Volapük nulik Volapük nulik, Volapük
Datuvan:	Johann Martin Schleyer
Pejaföl ün:	1879, 1880
Pükans:	20
Penädasitot:	Lafab Volapüka, lafab latinik[*]
Nomükan:	Kadäm Bevünetik Volapüka
ISO 639-1:	vo
ISO 639-2:	vol
ISO 639-3:	vol
Resodatoped calöfik:	https://volapük.com

Bepenam valemik

Ma licin oka Volapük binon mekavapük, ma zeil ediseinon ad jäfidön as yufapük bevünetik. Volapük labon e rigavödis livätiko (‚a priori’) pefomölis (numavödis voik, pönopis pösodik, …), ed utis natapükes difik pedütülölis (rigavödis mödikün). As fonäts cifik dütüla pänemons püks Lingläna, Fransäna e Deutäna. Ma ‚Sprague’, Linglänapük äbinon fonät cifikün, de vöds kela dötums 40 rigavödas ilicinons. Ma nün vödabuka tümologik fa ‚Zhang Yutong’: kadäman Vpa < tefü vödastok nutimik fonäts cifik binons: latin (ko dötums 28,2 rigavödas tefik), Linglänapük (23,6%), Fransänapük (12,9%), Deutänapük (10,0%), Vöna⸗Grikänapük (6,5%), Litaliyänapük (3,0%), Spanyänapük (2,1%). Yümots anik i pedütülons natapükes (sams: el be⸗ de el be- Deutänapükik (‚behauen’), el ⸗el de el -er Lingläna⸗ e Deutänapükik).

Ma fomir Volapük duton lü püks kobioklebik (‚agglutinative’). Subsats e pönops pösodik labons gramatafomis numa (balnuma e plunuma) e deklinafomis lul (keninükamü vokatif, kel ye no labon gramatafinoti patik e no diston ma fom de deklinafom balid ü nominatif). Ladyeks, numavöds, pönops dalabik e partisips kanons lensumön deklinamali subsata (u pönopa), lü kel dutons. Ladyek e ladvärb labons gramatafomis leigoda (fümafomi, pluamafomi, muamafomi). Värb labon gramatafomis mödikün, sevabo lefomis (dunalefomi u sufalefomi), bidiris, värbatimis, gramatapösodis e numis gramatapösodas, stadis kil (jenöfa⸗, möga⸗ e säkastadi, kels ye sekidons de siäm seta dabinotik).

Patäds vödastoka Volapükik.

Volapük palecedon pük fikulik, bi suvo nemögos ad memosevön u suemön vödis ona pö logam balid nen lärn büik (leigodolsös vödis: jenöfiman, yeged, bagaf < tefädo lä leigätods sperantik: ‚realisto’, ‚artikolo’, ‚paragrafo’!). Atos pakodon dub dinäds sököl:

A. Buükoy koboädavödi bu nüdug rigavöda (sevabo stamäda nulik) pö nemam suemoda nulik.

Ä. Geboy votükami vokatas in stamäd ad fomön vödis pluuneplu siämaröletikis, leigätods tefü kels labons stamädis difik in natapüks, a.s.: mut / müt, kad / kaed, dog / doeg, reg / reig, kan / kaen. Igo kanoy fomön ön mod sümik Volapükavödis difik pro sinifs anik vöda bal in natapüks, a.s.: no / nö!, blibön / blebön / bleibön.

B. Vöds suvöfik (numavöds voik cifik, pönops pösodik, pönops jonik) pefomons livätiko (‚a priori’) ad fasilükön vödimemi pö lärn.

C. Vöds leigasotik lü grup siämik ot dutöls suvo labons stukoti ot, a.s.:

1⸗ido) nems mulas (silab bal + ⸗ul),

2⸗ido) nems vigadelas (silab bal + ⸗del),

3⸗ido) nems vienüdas (silab bal + ⸗üd),

4⸗ido) nems kontinänas nutimik (silab bal + ⸗op),

5⸗ido) pönops pösodik sa pönop geik e rezipik (el o + konsonat),

6⸗ido) pönops jonik (vokat + el t),

7⸗ido) pönops säkik (el ki⸗ + konsonat),

8⸗ido) numavöds voik cifik (konsonat + vokat + el l).

Atos fasilükon vödimemi, ab Volapükavöds tefik vemo distons de leigätods in natapüks benosevädik.

D. Primao pö datik stamädas Volapükans küpälons ad fasil pronovik rigavödas pro nets no⸗Yuropik. Sekü atos pö dütül de natapüks vöds mödik sufons votükamis ad fölön prinsipis sököl:

1. Bref vödas. Suvo vöds natapükas eperons tonis u silabis, a.s.: Lingl. e Frans. ‚religion’ → rel, Lingl. ‚revolution’ → volut, Lingl. ‚women’ → vom, Deut. ‚Schmuggel’ → smug, Rus. ‚pochti’ (‚почти’) → ti. Danädü bref somik defomamavöds i no vedons tu luniks. Ladvärbs, präpods, konyuns e linteleks rigavödiks i binons levemo brefiks, sevabo binädons me tonats nemödik (de bal jü kils).
2. Vit tonas e tonatas ömikas. In rigavöds mödik timäda di ‚Schleyer’ el ‚r’ rigik ävedon el „l”. Sams: Lingl. ‚brother’ → blod, Lingl. ‚friend’ → flen. Atos flunon i yümotis ömik, sam: Lingl. e Deut. ‚-er’ → ⸗el.
3. Vit konsonatas balposvotik, sevabo kumamas konsonatas. Atos flunon igo yümotis, sam: ‚ism(us)’ → im.
4. Subsats rigavödik mutons paprimükön e finikön me konsonats (bi foyümots finikons me vokat, poyümots paprimükons me vokat, ed in defomots konsonats e vokats papladons turniko, kelos palecedon stuk dialik). Stukot gudikün stamäda subsatik binon: konsonat + vokat + konsonat. If vöd rigik natapüka labon primü ok vokati, täno: 1⸗ido) nüseidoy fo vokat tonati: l, a.s.: Lingl. ‚Alaska’ → Lalaskän, Lingl. ‚allegory’ → lalegor, u 2⸗ido) votükoy pladami tonatas ko pub vokatas balposvotik po konsonat primik, a.s.: lat. ‚abacus’ → baakud, Lingl. ‚isolation’ → siol, lat. ‚aloe’ → laoäd, u 3⸗ido) votükoy pladami tonatas: Lit. ‚accordo’ → kakord, u 4⸗ido) moükoy vokati primik, a.s.: Deut. ‚Opodeldok’ → podeldok, Fr. ‚aureole’ → reol. Ön mod ot nüseidoy konsonati po vokat lätik vöda, a.s.: lat. ‚rosa’ → rosad, lat. ‚asthma’ → lasmat. I kanoy moükön vokati lätik: el ‚cacao’ → kak, Fr. ‚café’ → kaf.
5. Ad fomön plunumi medü lenläg tonata: ⸗s < subsats no dalons finikön me bal sijidatonatas lul: s, j, c, x, z.

Patäd siämik Volapüka.

Tapladü natapüks ed igo mekavapüks mödiks in Volapük gebäd nevoik vödas no palobülon; pö jenets mödik Volapük flagon kurati vemik notodamoda. Ad vitön metafori e lovenemami (‚metonymy’) mutoy gebön defomamavödis ko poyümots patik (samo els ⸗äl, ⸗öf, ⸗ät, ⸗ül pro sinifs metaforik, els ⸗et, ⸗ot pro sotüls suvöfik lovenemama). Sams: ladäl („lad as kipian lana” ma sinif metaforik in natapüks mödik), biedäl, cuköf (ma püks mödik nemoy stupanis „cukis” ön siäm nevoik), japöf (patöf viena, kel kodon doli, äsvo yeg japik), dibät (nola), mufät (kölas, magäla, …), brietül (stad ad briet sümöl), fladet (bosa; ü flad labü bos), bepenot (vödem ä sek bepenama). Ye semikna prinsip at panefölon, samo tefü subsats ko poyümot: ⸗am. Sams: Balatam Sovyätarepüblikas sogädimik, votükam.

Säkäd vödabidas in Volapük.

Vöds kanons padadilädön ad vödabids ma prinsips cifik sököl: 1^ido ma sinif valemik (‚De Jong’ äbuükom prinsipi ebo ati, sekü kelos äträitom in el „Gramat Volapüka” okik vödis mödik asä pönopis u numavödis; atos äbaiädon ko „julagramat” bai vönaoloveikod lunüpik Yuropik, ab no öyufon-la lärnanis netas difik ad gebön verätiko pönopis e numavödis dotabikis), 2^ido ma patöfs fomirik (deklina⸗ e konyugamals u fabin gramatafomas vöda ömik, poyümots vödabidik äs el ⸗ik pro ladyek ed el ⸗na pro numavöds naedik), 3^ido ma süntag (jäfid in set u vödagrup). Tefü Volapük prinsips zuik läs veütiks binons mögiks: 4^ido stuk pö fomam (samo stukot: „vokat sa ⸗t” pro pönops jonik), 5^ido lenläg yümotas (samo kanoy lenlägön foyümotis: hi⸗, ji⸗ e poyümotis: ⸗an, ⸗os len ladyeks). ‚A. Cherpillod’ äbevobom dadilädi nulik vödabidas Volapükik ma patöfs fomirik (ädütedom pönopis dalabik demü poyümot: ⸗ik < ladyekes, säkavödis mödik [sams: kiöpo? kiöpio? kiüpo? liomödoto?] demü poyümot: ⸗o < ladvärbes), ab no ämobom dadilädi fomirik lölöfik. Sit vödabidas bai „Gramat Volapüka” binon sököl.

1. Subsat. Subsat sinifon dini, pösodi u suemodi neyegik. Nominatif (fom primik) primon e finikon me konsonat. Ye subsats timi malöls kanons labön foyümoti tima (sams: ayel, udel). Subsats ko yümots: hi⸗, ji⸗, ⸗an, ⸗il nomöfiko padefomons de numavöds voik (logolsös taibi donikumo!). Subsats ko yümots: hi⸗, ji⸗, ⸗an nomöfiko padefomons de numavöds sökaleodik. Subsats ko yümots: hi⸗, ji⸗, ⸗an; ⸗os nomöfiko padefomons de pönops dalabik, pönops jonik, partisips. Subsats ko yümot: ⸗an < nomöfiko padefomons de pönops nefümik voik. Dilanums (teldil, kildil, …) i dutons lü subsats. Numavöd po dilanum jäfidon as läod (sams: teldil bal = 1/2, kildils tel = 2/3, ägetom foldilis kil suäma at). Lü subsats i dutons: sotanums (balsot, telsot), dönuamanums (balidnaed, telidnaed), telamavöds (balam, telam).

Gramatiko (ma gebäd poyümotas) subsats pösodis ü menis malöls distons de vöds nimis u planis nemöls. Balido poyümot patik grupa pro mens dabinons (⸗ef, sams: menef, musigalef, yunanef), tefü nims geboy poyümoti sümik yegas nenlifik (leigodolsös: monem, bledem, florem, nimilem, bödem!). Telido pönop nefümik meni teföl flagon poyümoti zuik: ⸗an (alan menes et), ab tefü nim pagebon pönop nen yümots zuik (⸗an, ⸗af, …), äsif pamäniotons-la dins no lifiks (leigodolsös: „al vödemas Nedänapükik e Vpika binon sivovik de sekretan kluba”; „al nimas fol älabon flitämis mäl” [paokalüp: IV, 8]!). Ba kodü atos daloy-la distidön kladi vödas pösodik bevü subsats Volapükik no sekidöli de sinif gramatagena.

Ma süntag jäfidon as 1^ido) subyet (nominatif, semikna in sets defik efe nen predikat, a.s.: „Gespik nonik”), 2^ido) läyümod (nominatif), 3^ido) lüspikot ad lintelek sümöl (vokatif), 4^ido) läod (genitif, datif, nominatif po präpods; sams: „lit sola”, „legivot mote”, „bim at in gad”), 5^ido) yegod (kusatif, semikna in set defik, a.s.: „Menefe bal, püki bal!”), 6^ido) predikatod ü dil nedeteilovik predikata (nominatif, kusatif), 7^ido) demod präpodik (nominatif po präpods ömik: pro, pö, ad, …), 8^ido) malod (nominatif po präpods).

Subsats padeklinons (pavotükons ma nums e deklinafoms). Votükam gramatagena distükon subsatis difik, no fomis difik subsata ot.

2. Lartig (el). Jäfidon ad malön deklinafomi subsatas foginik, notodotas (tiädas, saitotas, …), fomas patik (samo nenfümbidira) pö zesüd, vödadilas (silabas, yümotas, tonatas). Padeklinon äs subsat. Dub lenläg foyümota kanoy malön geni vöda (hiel, jiel). Lartigs ko poyümot: ⸗an (elan, hielan, jielan) pagebons äs subsats ad nemön lödani topa semik (sam: „elans di ‚Andernach’”). Lartigs ko poyümots votik kanons kleilükön bastaravödi ön mods sököl: elaf (nim), elep (plan), elän (län), eliän (provin), eleän (nisul), elel (mel), elil (smalükamavöd), elak (lak), eläd (steläd), eled (bel), elot (yeg). De uts plago fa mastans gretik Volapüka pägebons te nemödiks: elän, elil, eläd.

3. Ladyek. Labon poyümoti: ⸗ik. Kanon labön gredis kil leigodama gramatik: fümafom, pluamafom (ko koboyumot poyümotas: ⸗ik⸗um), muamafom (⸗ik⸗ün). Fo subsat, lü kel duton, e po vöds votik pläamü läods votik e subsat ot, lensumon deklinamali subsata okik. I padeklinön äs subsat if pägebon soeliko (sam: „Sumolöd penis gretik, e givolöd obe smalikis”). Ladyeks ko poyümot: ⸗ik < nomöfiko padefomons de numavöds naedik (balnaik), pönops nefümik voik (alik, anik, somik, ömik), pönops subsatik (bosik, nekik). Grupis patik ma sinif fomons: sotanums ladyekik (balsotik, telsotik), dönuamanums ladyekik (balidnaedik, telidnaedik), telamavöds ladyekik (balik, telik). De ladyek nomöfiko defomoy subsatis ko foyümots: hi⸗, ji⸗ (ho⸗, jo⸗) < e poyümots: ⸗an, ⸗os (sams: ji⸗lejönik⸗an, bäldikum⸗an, yunikün⸗an, liegik⸗ans, gudik⸗os). Ladyek jäfidon as läod u dil nedeteilovik predikata (predikatod; sams: „lecedoy omi stupiki”; „gud voma at binon levemo gretik”).

4. Numavöds. 4.1. Numavöds voik. Numävöds cifik (de 1 jü 9) labons stukoti ot (konsonat + vokat + l). Numavöds suvöfik votik (ser, deg, tum, mil) i labons stukoti bal (konsonat + vokat + konsonat). Rigavöds ä nems frakas degnumatik i labons stukoti balfomik (vokat + ⸗im). Numavöds voik pagebons äs ladyeks, sevabo as läods u plaädot vödagrupa labü numavöd  (pö jenet lätik numavöd i kanon padeklinön, as sam: „Cils mödik äbinons-li in sälun? — Si! elogob us tumis.”). I pagebons as läyümod pö nunam tima e däta, as subyet in vödems matematik (sam: „Kilna kil binos zül.”). 4.2. Numavöds sökaleodik. Defomoy vödis at de numavöds voik dub lenläg poyümota: ⸗id. Pagebons äs numavöds voik u ladyeks. 4.3. Numavöds naedik padefomons de numavöds voik dub lenläg poyümota: ⸗na. Pagebons äs ladvärbs. 4.4. Numavöds nefümik. Ma sinif vöds anik, kels malons fomälodi numa, i kanonsöv padütedön numavödes nefümik, sevabo: a) subsats (val, valod, möd, nemöd, löl, laf, plunaed, pluamanum, mödanaed); ä) ladyeks (valik, valodik, mödik, mödikum, nemödik, lölik, lafik, saidik, lätik, pluik, nonik, valasotik, mödasotik); pönops (bos, nos, al, alik, alan, alna, an, anik, anan, anna, öm, ömik, öman, ömna, ömnaik, ömsotik); b) vöds difik (ladvärbs, pönops, ladyeks) ko poyümots patik numavödas (mödikna, valikna, nonikna; kimid? kifid? kinid? kisid?; somödotid).

Numavöds po präpod: a < palecedons dilädanums (a tel, a lulid; otos tefon subsati pö nunam numa, as sams: a kilat, a samäds fol).

5. Pönops. Malons pösodis, yegis, mödotis, pladis e tefis, nendas nemons onis.

5.1. Pönops pösodik. In set pladulons subsati. Pönops pösodik voik kanons pägebön as pösodafinots värba. Labons stukoti kaladik (el o sa konsonat). Pönop geik e rezipik (tefädo els ok, od) i dutons lü pösodiks, labons stukoti ot, ab no pagebons as finots värba. Zuo mödadilo jäfidons as yegod u demod.

5.2. Pönops dalabik. Pafomons de pönops pösodik yufü poyümot: ⸗ik. Pagebons äs ladyeks.

5.3. Pönops jonik. Labons stukoti kaladik (vokat sa el t, sams: at, et, it, ot, ut). Pagebons äs ladyeks.

5.4. Pönops säkik. Ma süntag e vödidefomam padadilädons ad grups kil, sevabo: a) nesekidiks (kim? kif? kin? kis?). Äs pönops pösodik, in set pladulons subsati e no pagebons ko foyümots genik, bi labons gramatageni fümik; ä) ladyekiks (kimik? kifik? kinik? kisik?); b) sökaleodiks (kimid? kifid? kinid?). Pönops säkik ladyekik ed uts sökaleodik paträitons tefädo as ladyeks e numavöds sökaleodik.

Säkavöds votik i panemons pönops säkik. Labons limis primik: ki⸗ (säkafoyümoti), lio⸗ (säkavödi ladvärbik). Pagebons äs subsats (kiöp?), ladyeks (liofagotik?), ladvärbs (kiüpo? kiöpio?).

5.5. Pönops vokädik. Padadilädons ad grups kil: 1^ido) pönops vokädik voik; pagebons äs subsat (kios!) u ladyek (kiom! kiof! kion!); 2^ido) pönop lintelekik (kio!), kel to nem oka pagebon äs ladvärb; 3^ido) vöds ko lim primik: kio⸗; pagebons äs ladyeks (kiogretik!) u ladvärbs (kiobisariko!). Pönops vokädik voik mödadilo (pläamü el kios!) binons läods, kels labons gramatageni fümik, äs pönops dalabik.

5.6. Pönops tefik. Jäfidons ad yümön dilis pluseta, klu sümons ma jäfid ad konyuns. Pönop tefik binon el kel. Ma sinif sümon ad ladyek, ab kanon jäfidön as subyet, yegod u demod näiseta, sevabo suvo pagebon äs subsat. I dabinon ladyek tefik (kelik), kel ma sinif sümon ad pönop jonik: at < u ladyek: somik.

Lü pönops tefik i dutons: a) ladvärbs tefik (kö, kü, vio), ä) vöds ko lim primik: vio⸗. Sümons ad ladvärbs (viovemo) u ladyeks (viomödotik).

5.7. Pönops nefümik. Ma jäfid süntagik sümons ad subsats. Padadilädons ad pönops nefümik voik (al, an, som, öm) e pönops subsatik (ek, nek, bos, nos).

Pönops säkik (säkavöds) in sets no säkiks i lüsumons kaladi pönopas nefümik.

6. Värb malon duni u jenädi, kels pakaladons ma pösod dunik, tim, fin u nefin, kodam u nendun, jenöf u luverat medü gramatafoms pösoda, värbatima, lefoma, bidira, stada jenöfik, mögik u säkika. Kösömo jäfidon as predikat. Partisip pagebon äs ladyek (läod), nenfümbidir kanon pagebön äs subsat (subyet u yegod). Finots kaladik binons pösodafinots, els ⸗ön, ⸗öl(s) (i ⸗öla(s), ⸗öli(s), ⸗öle(s)), ⸗öv, ⸗öd, ⸗ös, ⸗-la, ⸗-li. Värbs loveädik nomöfiko padefomons de numavöds voik (balön, telön); värbs somik i panemons telamavöds.

7. Ladvärb fümeton kuratikumo värbi, ladyeki, vödi votik seta u seti it. Pagebon as malod. Labon gramatafomis leigoda (ko finots: ⸗umo, ⸗üno). Ladvärbs rigavödik labons tonatis nemödik (de tonats tel jü fol). Ladvärbs votik pedefomons de vöds votik me lenläg poyümota: ⸗o u koboyumotas: ⸗ao, ⸗io. Ladvärbs ko poyümot: ⸗o < nomöfiko padefomons de numavöds voik (balo), numavöds sökaleodik (balido), ladeks (finot: ⸗iko), partisips (so edavedons partisips ladvärbik ko finot: ⸗ölo). Grupis patik ma sinif fomons: sotanums ladvärbik (balsotiko, telsotiko), dönuamanums ladvärbik (balidnaedo, telidnaedo).

8. Präpods malons tefi vü vöds difik u vü vödagrups difik seta. Rigavöds ä präpods binons brefiks (labons de tonats bal jü kil). Präpods votik pedefomons me lenläg poyümotas: ⸗ü, ⸗i (disi, jüi) < u koboyumotas poyümotas: ⸗aü, ⸗iü.

9. Konyuns pagebons ad koboyümön setis u dilis seta. Konyuns rigik labons tonatis nemödik, efe de bal jü kil. Konyuns votik pedefomons yufü poyümots: ⸗ä (büä), ⸗s (plas).

10. Linteleks ma siäm pedadilädons ad grups kil: 1^ido) uts, kels notodons seni u senäli, 2^ido) uts, kels binons züpäds tonas, 3^ido) uts, kels binons vokäds ad notodön büdi, vipi, malediti, e reti. Linteleks ä rigavöds binons brefiks e suvo labons tonati kaladik: ⸗ö. Linteleks votik pedefomons me lenläg poyümota: ⸗ö < u koboyumota poyümotas: ⸗aö, ⸗iö. Pönop lintelekik: kio! < i kanon panemön lintelek. Linteleks pagebons äs sets nesekidik.

Vödabids zuik mögik. Nenfümbidir e partisip binons foms heterogenik värba, bi nenfümbidir sümon ad subsat (dü tim ela Schleyer igo pänemon „subsatabid(ir)”), e partisip ad ladyek (älabon nemi tefik evönädiköl: „ladyekabid(ir)”). Kanoy-la lecedön etis vödabidis patik. Ma disinät ela Oleg Temerov partisip (fom ko finot: ⸗öl) e partisip ladvärbik (fom ko finot: ⸗ölo) binons-la vödabids soelöfik, kels no dutons-la lü foms värba. Partisip ma gebäd vemo sümon ad ladyek, partisip ladvärbik ad ladvärb, ab bofiks kanons labön gramatafomis tima e sufalefoma tefädo tapladü ladyeks e ladvärbs voiks. Zuo ma lenläg mögik yümotas: hi⸗, ji⸗, ⸗an, ⸗os, ⸗o < partisip sümon ad ladyek.

Nenfümbidir, äs subsat, kanon jäfidön as subyet seta („no binos bligäd kadäma Volapüka ad kompenikön pö feits tefü lotografasits”; „binos riskädik ad penön ladetis Tsyinänanas nen malats Tsyinänik”), as yegod („Äproibom manes oka ad viodön igo heri bal tävanas Brasilänanafa”; „no äsevof dunön bosi gudikum, kas golön ad pianodilön in sälun”), i kanon pägebön po präpods (el „Pla ad studön ziliko, pledom dü soar lölik in süt” pla pluset „Plas studom ziliko, pledom dü soar lölik in süt”).

Poyümots värbik: ⸗-li, ⸗-la < i binons bisariks. In gramatabuk fa ‚De Jong’ penemons „vödils”, e vemo sümons ad vöds patik (vödüls), bi no flunon silabi kazetik värba e vöda votik. In Volapük rigik „vödils” at igo päpenons fo e po vüspadüls äs vöds soelik. Leigodolsös: „li vilol?” (in tradutod fa jiel ‚E. Borggreve’ konota: „Bienalak”) / „Vilol-li?” (in tradutod fa hiel ‚J. Schmidt’ konota ot).

Mögs vödidefomamik vödabidas anik.

Vödabid.	Dil kaladik	Lenläg
		elas hi⸗, ji⸗ (ho⸗, jo⸗), ⸗an (⸗al),	ela ⸗os,	ela ⸗il,	ela ⸗o,	ela ⸗na,	ela ⸗ik.
Ladyek.	⸗ik	+	+	–	+	+	–
Numavöd voik.	⸗l	+ (balan, hibalan, jibalan)	–	+ (balil, telil)	+ (balo, telo)	+	+ (balik, telik)
Numavöd sökaleodik.	⸗id	+ (balidan, balidal)	–	–	+ (balido, telido)	–	–
Numavöd naedik.	⸗na	–	–	–	–	–	+ (balnaik, telnaik)
Pönop pösodik.	o⸗	–	–	–	+	–	+
Pönop dalabik.	⸗ik	+ (jjiolikan, jiobikan, olsikan, omikan)	+	–	–	–	–
Pönop jonik.	⸗t	+ (atan, jiet, hiutan)	+	–	–	+ (atna)	–
Pönop tefik.	–	+ (hikel, jikel, kelan)	+	–	–	–	+
Pönop nefümik voik.	–	+ (te ⸗an, sam: alan)	–	–	–	+ (anna)	+
Pönop nefümik subsatik.	–	–	–	+ (bosil)	+ (boso)	–	+
Partisip.	⸗öl	+	+	–	+	–	–

Tef vü Volapük rigik e Volapük perevidöl

Hüpotets anik binons dö utos, ön mod kinik Volapük rigik (Volapük di ‚Schleyer’) e Volapük perevidöl (Volapük di ‚De Jong’) tefons odi.

1. Binons pük u dialegs mu distiks, „Volapük balid” („Volapük⸗1”) e „Volapük telid” („Volapük⸗2”). So äcedoms ‚Reinhard Haupenthal’, ‚André Cherpillod’. Buäd: tikädöp at yufon ad no migön fomis difik Volapüka ed ad lärnön te nomis tima ömik (el ‚Reinhard Haupenthal’ äbuükom „Volapüki veratik” ela ‚Schleyer’ it, sevabo pükasotüli jü yel: 1889). Döfs: tikädöp at nedemon vobotis fa ‚Schleyer’ it pos yel: 1889 < pepübölis, jenöfotis dö votikam Volapüka ün degyel zülid tumyela degzülid.
2. Volapük — to votükams ömik ün 1887 ed ün 1929 — no labon dialegis difik, Volapük perevidöl bleibon binön pük di ‚Schleyer’ (äsä el ‚A. de Jong’ epenom, „‚So there don’t exist several Volapük dialects; the revised Volapük remains Schleyer’s Volapük’”). So äcedoms hiels ‚Arie de Jong’, ‚Johann Schmidt’ (kelan äpenom: „Ya sis 1920 ‚Dr. Arie De Jong’ in Nedän äbejäfom stilo revidi gramata e vödabuka Vpa. Medü vob vemöfik nentupik zülyelik eplöpom ad dunön, kelosi monadef e bäldot vemik äneletons ele ‚Schleyer’. Prinsips ela ‚Schleyer’ lölöfiko pedakipons e lölöfiko jü fin peledunons”), ‚Albert Sleumer’. Limans anik Volapükakadäma timäda di ‚Schleyer’ (‚Prof. Dr. Karl Ludwig’, ‚A. A. Moll van Santbergen’, ‚Stefan Basilescu’) i no ätaspikoms menodi fa ‚De Jong’ asä datiki püka nulik.

Jenotem Volapükarevidas calöfik

Suvo palesagos, das Volapük rigik ela Schleyer pärevidon calöfiko te fa el de Jong, ibä revidamobs votik (fa, vü votikans, el Kerckhoffs, el Rosenberger e r.) neai päzepons fa cifal balid ä datuval Volapüka. No sötoy ye glömön, das votükams ömik, kels nu dutons lü Volapük nulik, pämobons fa mens votik, vü kels el Schleyer it äbinom, kel ya ün 1891 älecedom pötiki, samo, ad nüdugön tonati „r“ pla tonat „l“ in vöds mödik (a.s. el „gretik“ pla el „gletik“). I vöd „Fransän“, pla el „Flent“, ya pimobon fa el Schleyer bü revidavobod ela de Jong.

Votükams fa el de Jong pänüdugöls

Kösömo leigodoy sotülis cifik tel Volapüka (samo balflano ma buks fa els Wood, Sprague, Kerckhoffs e votaflano ma lebuks ün 1931 pedabüköls), nedemölo penädis datuvala de yels lätik lifüpa omik. Kodü atos ceds neverätik dö menod fa el Arie de Jong evedons benosevädiks. Jenöfo — näi menodots ömik — el Arie de Jong efinidom sludis mödik latik ela Schleyer, dat pegeblinons pats pükasita, kels ädabinons ün gloratim Volapüka (1887–1889). Pö menod Volapüka spiked ela A. de Jong ätononöv so: „Ge lü Volapük rigik!”. Donikumo pölaceds pöpedik mödikün pabespikons.

Fonet

Geb suvikum tonata „r“ älaibinon in revid ela de Jong. Vü vöds, kel te pos revid at äprimons ad papenön me el „r“ binons: ........ (Küpet: vöds valik labü „dl“ äcenons ad „dr“.)

blef -> bref blek -> brek glet -> gret led -> red dlan -> dran dled -> dred dlen -> dren dlin -> drin flol -> flor glen -> gren glün -> grün klig -> krig plepal -> prepar plo -> pro pläpod -> präpod ployeg -> proyeg

(klöd -> kred)

Pron tonatas s, j, c, z e x äbinon no plu nenvögik, ab vögöfik: ....

Vödifomam

Po- e foyümots ko gebs nulik: -el, -an....; -lik e -nik änepubons (-öfik, -agik?)

Foms brefik ladyekas anik, kelis el Schleyer igebom as poyümots (a.s. vä-pük, mö-pükik...) änepubons.

Vöds semik päkoräkons: votön -> votükön....

Geb vödilas (a.s. ladvärbas, pläpodas, e r.) balsilabikas as vuls pro defomam: mo -> moik, moükön....; len -> lenükön.... (ma sams Sperantapükik, a.s. al-iĝo?)

Fomir

Pönops. Datuval äcedom, das ma sam Fransänapüka te gramatagens tel äzesüdons, do fomis anik (ko finot: ⸗os) änemom „neudikis”. Luverato el A. de Jong äsludom ad distidön gramatagenis kil, sekü kelos pönops pösodik pösodas telid e kilida pävotükons ma sinif u fom (stamäd), sevabo: el on ävedon pönop gramatagena neudik (pro pönop nefümik büik: on < äpubon stamäd nulik: oy), el ons pönop plunumik tefik, el om äprimon ad tefön te manis, hinimis u hiplanis. Ya bü 1897 bai slud fa ‚Schleyer’ pla el ons primik el *oal(s) pägebon as pönop plütik pösoda telid (bi äsümonöv ad poyümot pösodas gretik: ⸗al). El Arie de Jong ägeblinom gramate fomi büik pönopa plütik: or (in balnum) ud ors (in plunum), fom kelik pizepon balidnaedo fa kadäm ettimik tü 1890, del 18id yulula. Notodots rezipik (balim votimi, balvoto) päplaädons dub geb pönopa nulik rezipik: od (in balnum) ud ods (in plunum). Tefü deklin päproibons foms mögik ko konsonats balposvotik no in nominatif (samo el *obsa pla el obas). Foms vemöfik vokätik pönopas änepubons (öm → ebo om, om it; ät → ebo at). Ya bü revid fa el De Jong vöds somik pälecedons fa Volapükans mödik töbo suemoviks e no labölis leigätodis in natapüks mödik. Pönops pösodik somik ya änepubons pos 1890 (samo el öm ävedon foyümot leigasinifik tefü el ho⸗ nutimik). El it büikumo pägebon suvikumo, ka nu, bevü votikos as dil koboyümavödas: itisev (1888) → oksev, itotid(am) (1888) → oktid, mekäd ta iti ok (1898) → mekäd ta ok it.

Nefümabidir no padeklinon:.....

Foms: ai-, ei-,... -> a-, e- + ladvärb ai.

Büdabidir nämik: -öz (ed i -öx) änepubons...

Foms spika nestedöfik: ö-, ü- äpübons....

Subsatafom in -u pämobon (ab no pägebon)....

Geb ela -la ävedon nesuvikum...

Numavöd nulik: deg äpladulon eli „bals“ („tels“ = teldeg, e r.); nu foms labü -s pagebons ad baiädön (äs foms labü -s ladyekas valik).

Süntag

Lartüg „el“ (e foms votik ona) äpubon:....

Geb suvikün präpoda „ad“ ko värbs in nefümabidir:....

Värbs sekidik:.....

Ladyeks e ladvärbs ai padistükons de ods baiädü jäfid süntagik. ‚Schleyer’ ädälom pö tikodayumät kleilik ad moädön poyümoti: ⸗o < vödas ko finot: ⸗iko. I timü ‚De Jong’ äprimoy ad gebön suvikumo partisipis ladvärbik (ko finot: ⸗ölo). Otos tefon i säkavödis, kels nog ün 1897 no älabons finotis ladvärbik (kiüp? kiöp?), ab nu labons (kiöpo? kiüpo?). ‚Arie de Jong’ älecedom zesüdiki ad distidön subsatis säkik tefik (kiöp?) e ladvärbis (kiöpo?).

Vödastok

Nemödükumam vödas padefomöl bai sams Deutänapükik: sesüm -> pläam, sepük -> pron.......

Länanems pävotükons: Nelij -> Linglän, Ägüptän -> Lägüptän...

Sinifs pevötüköl: mekön no kanon pagebön me sinif: jafön, u pla ladyekastamäd + -ükön.....

Vöds pävotükons ad vitön otproni: lemel e remel,..., u misuems (fögetön -> glömön, fögivön -> pardön; l. fög)

Vöds pävotükons ad sevädovikön: lömib -> rein, liläd -> reid, Basilän -> Brasilän, Bodugän -> Portugän, plofed -> profäsoran, polel -> poldan... Ön jenet ela golüd -> gold, demolös i jenöfoti, das -üd binon poyümot.

Ab kikodo: pötüt -> faem, pölig -> riskäd, pöfüd -> frut, pölüdön -> perön? (pötet no pevotükon)? E pükön -> spikön? E sikod(o) -> tän(o), sibinön -> dabinön (mögo el si- 'sülik'?)

Volf Volapüka

Volapük nulik ävolfon e bleibon volfön, äsä pük pageböl alik. Kanoy fümükön stadädis anik dabina Volapüka nutimik.

Period mastanas.

1. Stadäd di ‚De Jong’ (1929–1957). Ün 1929 disin ko menod lätik Volapüka fa ‚A. de Jong’ pezepon fa kadäm Volapüka e pösodiko fa cifal: ‚Albert Sleumer’ e fa Volapükan famik: ‚Jakob Sprenger’. Ün 1931 päpübons lebuks cifik tel ä bepenots calöfik Volapüka nulik: balido, „Gramat Volapüka”, telido, dabükot mälid vödabuka gretik pro Deutänapükans. Ün 1932 dabük periodapenäda: „Volapükagased pro Nedänapükans” < päprimükon. Sis 1935 ma nuns calöfik kadäm Volapüka perevidöl äjäfidon. Too baläl in Volapükavol no ädabinon, jüä ün yel 1938id lelivükamafed bevünetik (üd el ‚Internationaler Befreiungsbund’ ko sekretan: ‚Jakob Sprenger’) in Jveizän istöpedon gebi pö spod Volapüka ma buks ela ‚Schleyer’ id iloveikon ad pükasit nulik perevidöl. Period at äbinon ut lauta vödemas dasamik (keninükamü tradutod diateka nulik), kels mögükons ad kleilükön nomis Volapüka. Id el ‚Arie de Jong’ älölöfükom vödastoki medü notükam vödalisedas in „Volapükagased pro Nedänapükans” e fövotas ad vödabuk calöfik. Mödadilo nulavöds at ätefons zänodatimädi (äbinädons samo me tituls, nems könädas, vödeds gitavik, mafanems evönädiköl, nems bumotas, nems vafas e yegas valasotik), reli, lifamodi in kolunäns, ed äbaiädons ko yegäds pübotas in „Volapükagased pro Nedänapükans”. I pädatikons vödeds nolavik mödik (biologa, matemata, sogädava). El ‚Arie de Jong’ (†1957) ed el ‚Albert Sleumer’ (†1964) dü stadäd at ästeifoms ad vedükön Volapüki yufapüki bevünetik voik balik menefa.

El ‚Arie de Jong’ ävilom vedükön Volapüki tikavikumi, ed ämenodom vödastoki, kel pigevon fa vödabuk calöfik. Kanoy küpön sotülis sököl menoda:

• dönupub vödas „peglömöl”, a.s.: cifal (vöd at äfabinon in vödabuk calöfik!);
• defomam vöda nulik pro sinif semik vöda dabinik: „mekön eki fleni oka” → „vedükön eki fleni oka”; stum → musigöm (leigodolsös subsatis: bladastum  [1931], flapamusigöm [1942]!);
• nüdug stamäda nulik pro sinif semik vöda plusinifik, a.s.: tiäd → titul, stimatiäd → stimatitul (el „tiäd” nu tefon te nemi buka, gaseda e reta);
• nüdug stamäda nulik pla defomot dabinik pro suemod pöpedik: motoravab → tood;
• nüdug stamäda nulik pla foginavöd pro suemod pöpedik: ‚jazz’ → cäsd, harmonöm di ‚jazz’ → cäsdaharmonöm;
• vemükam suemova dub vüpladam yümotas zuik: flegastul (1931) → flegülastul (1937), telrüdagün (1931) → telrüdedagün (1937), tonatiseidan (1931) → tonatotiseidan (1944). Ekö! sam sümik ko votükam stamäda in koboyümavöd: degdilik (1931) → degnumatik (1935)

2. Stadäd nebenikama (1958–1974). Volapük valemo pälecedon pük deadik. „Volapükagased pro Nedänapükans” ägeton tiädi: „Volapükagased. Zänagased pro Volapükanef”, ab dabük ona pistöpedon ün 1963. Volapükans äperons lanäli, bi äreafons ad suemön, das Volapük no örivon lezeili büikumo pinotüköli. Igo cifal: ‚Johann Schmidt’ < älesagom ettimo, das Volapük ömuton pakipedön, soäsä nolavans äkipedons pükis vönik („Vilobs kälön püki at leigoso äsä käloy Vöna⸗Grikänapüki u Vöna⸗Saxadapüki”). Kadäm Volapüka no äjäfidon. Ye cifal: ‚F. Johann Krüger’ < äcedom, das äbinosös vipabik ad „nutimükön” Volapüki dub datik nulavödas pro dins nulädik, kelosi ädunom fomü laut tidodemas Volapükik.

Period studanas (sis yel: 1974).

Volapük ädönulifikon e päspearükon bevüresodo danädü steifs fa ‚Ralph Midgley’, kel äbejäfom püki at sis yel 1974^id. Sis 1991 päpübon gased almulik (nu tiädü „Vög Volapüka”). Äpubons vödabuks nulik (vödabuks fa ‚Ralph Midgley’ pro Linglänapükans, vödabuk fa ‚André Cherpillod’ pro sperantans, vödabuk fa ‚Oleg Temerov’ pro Rusänapükans), kels älabons pölis mödik, ad älanälükons mödikanis ad gebön Volapüki ün tumyel teldegbalid. Latikumo äpubon vödabuk gudikum fa ‚Zhang Yutong’ pro Tysinänapükans. Vödabuk pro Deutänapükans redakamü ‚Hermann Philipps’ i binon mäniotadigädik. Ün 2007 kadäm Volapüka pävotastidon, e limans ona äprimons ad zepön nulavödis, bekonsälön primanis medü resodatopeds difik, xamön bukis nulik dö Volapük; nu kadäm daküpedon volfi Volapüka. Volapükans zilik äprimons ad kleilükön nomis Volapüka (sam balid ba äbinon sökod yegedas fa ‚Ralph Midgley’ tiädü ‚Volapük in Use’).

Leigüpo bos äprimon ad tädön baläli Volapükanas. Balido, anans äbejäfons Volapüki sonemiko rigiki (ma buks de yel: 1887 jü 1889 < pepüböls), a.s.: ‚Reinhard Haupenthal’, ‚Gleb Mal'cev’: kanitan musiganefa bevüpükavik: ‚Piĉismo’. Telido, anans älevüdons ad votükön nogna Volapüki, dat övedon pöpedikum ä fasilikum pö geb (disins pükas: „Volapük modernik”, „Volapük fasilik”).

Fonäts pegeböl

Buks fol dö züp Kristusa / fa Tomad de Kempen, elovepolom in volapüki Pinth Yoh. Bapt. — Konstanz, 1898.

Cherpillod, A. Vortaro Volapük–Esperanto kaj Esperanto–Volapük~Vödabuk Volapük–Sperantapük e Sperantapük–Volapük. — Courgenard: Eldonejo La Blanchetière, 2003.

Jong, A. de. Gramat Volapüka. — Dabükot balid. — Leiden: E. J. Brill, 1931. — Pads 113.

Jong, A. de. Konsäls gramatik // Vög Volapüka. — 2016. — N. 1. — P. 2–4; N. 2. — P. 10–12; N. 3. — P. 18–20; N. 4. — P. 26–28.

Robertson Ed. An Introduction to Volapük. 1994.

Scherzinger, J. A. A complete English dictionary of the roots of the world-language Volapük, invent. by Mgr. Schleyer Johann Martin / comp. and transl. by J. Arnold Scherzinger, Senator and Academian of the International Academy of Vp. — Konstanz : The Central Volapük Bureau, 1897.

Yüms plödik

• Vükiped Volapükik
• Geidian fa ‚Maria-Rosa Tommasi’ e ‚Oskar Kausch’ tefü votükams e menods valiks Vpa. Dabükot telid ko layüm leigätodas Rusänapükik e nünas votik. ‚Ekaterinburg’ (Rusän): „Divöp jodema”, 2020.
• Yeged Linglänapükik dö revid ela de Jong, fa hiel Ed Roberts
• Yeged votik fa Ed Roberts dö Völapük, labü diläd dö revid ela de Jong

- in Linglänapük

- in Deutänapük

- in Speräntapük

• Flenef bevünetik Volapüka