Vükiped:Yeged adelo pevälöl/11/01

Hiel ,Ivan Mühaylovüc Dsyuba’ (Lukrayänapüko: Іван Михайлович Дзюба) (,Mükolayivka’, 1931 yulul 26^id — ,Küyiv’, 2022 febul 22^id) äbinom literatavan, literatikrütan, dajäfan sogädik, taan reigasita sovyätik ed otimo bolidan Lukrayänik. De 1992 jü 1994 äbinom kulivaministeran telid Lukrayäna nesekidik.

Pämotom in famül feilimik in vilag: ,Mükolayivka’ in provin: ,Donezk’ (ettimo pänemöl: ,Stalin’), ab sekü faemaditret: el ,Holodomor’, kel efunon balionis Lukrayänanas, famül äfealotädon ini vobanavilag nilädik: ,Novotroyizke’ ün 1932, e poso ini vilag: ,Olenivski Karyerü’ (nutimo: ,Dokucayevsk’), kö el ,Dsyuba’ äfimekom gümnadi. Dü yels 1949–1953 ästudom pö fakultet pükava Rusänik Stitoda dugälavik tö ,Donezk’. De 1953 jü 1956 äbinom dokikan pö Literatastitod Kadäma Nolavas Sövyätarepüblika sogädimik Lukrayänik. Ün 1959 ävedom liman Balatama lautanas Lukrayäna ed ün yel ot äprimom ad pübön. Vü yels 1957 e 1962 ävobom as redakan periodapenäta Lukrayänik ,Vittsyüsna’, ab ün 1962 pänecälom as cif krütadiläda demü «pöls tikavik», ün 1965 id as cäläb dabüköpa «Molod». Ün setul yela 1965 ädajäfükom, kobü hiel ,Vyatsyeslav Tsyornovil’ e hiel ,Vasül Stus’, protesti notidik balidi in jenotem nulädik Lukrayäna ta bolit reiganefa, kü timü balidbitid filmota: «Jads büroletanas eglömädiköl» in bioskop «Ukrayina» in Küyiv äbitikom su kulit ad seivükön nünis tefü fanäbükams klänik täläkatanas e lekananas Lukrayänik. Kodü pamflät tiädü «Bevünetim u Rusänam?», ün 1965 fa ok pipenöl ed ün 1968 in ,London’ pipüböl, tefü säkäds, kels tädons kosamis netik in sog sogädimik, el ,Dsyuba’ päkusadon demü fibükam netaflenama sovyätik. Päcödetom ad yels 5 in fanäböp ä yels 5 in xil. De 1972 jü 1973 äbinom fanäb bolitik in Sovyätabalatam, ye pos muls 18 päpardom. Poso ävobom as koräkan pro gased flitömafabrika «Antonov».

Ün flüküp yela 1989 el ,Dsyuba’ äbinom balan fünanas Mufa netik Lukrayäna. Ün 1991 ävedom cifaredakan periodapenäta «Sutsyasnist». De 1992 novul 17^id jü 1994 gustul 19^id äbinom kulivaministeran Lukrayäna. Ettimo äivabom lü vob me veig publügik, dubä äjemom demü calatood. Ün yels 1999–2001 el ,Dsyuba’ äcifom Komiteti pro prem netik Lukrayäna «Taras Jevcenko». De 1992 äbinom kadäman Kadäma Nolavas Lukrayäna, de 1998 cifaredakan ela «Sikloped Lukrayäna nutimik». Ün 2001 ägetom stimadoki de niver: «Küyevo-Mohülyanska akademiya». Dü lifayels lätikün älabom saunasäkädis. Ädeadom ün 1992 bäldotü 90 ün Küyiv. (Yeged lölik...)