Vükiped:Yeged adelo pevälöl/02/19

Hiel Sir Isaac Newton (1643 yanul 4 - 1727 mäzul 31) äbinom füsüdan, matematan, stelavan, godavan, natavan ä lalkiman Linglänik. Lebuk omik: Philosophiæ Naturalis Principia Mathematica, ün 1687 päpüböl e jünu as vobot gretikün nolavajenotema, äbepenon gravitati (ü vetotanämi) valemiki e lonis kil mufa, äfomölo stabi mufava klatädik, kel ädareigon lelogi nolavik levala füsüdik dü tumyels fovik kil e binon nog stab cinäda atimik. Äjonom, das muf yegas su Tal e muf siyegas palonons fa natalonem ot medä äblöfom, das teorod vetotanäma e lons planetamufa hiela Kepler kanons pabalön. Ön mod soik ämoükom dotis lätikün tefü solazänodim ed äprogedükom levoluti nolavik.

Demü mufav, el Newton äbepenom prinsipis dakipa ela momentum ed ela momentum gulik. Demü litav, ädatikom daleskopi fläköl ed ävölfom teorodi köla stabü küped, das prismot dilon liti vietik ad späktrum logädik. Äbepenom i fomülami lona koldikama ed ästudom vifoti tona.

Demü matemat, el Newton dilom ko hiel Gottfried Leibniz völfami difakalkula. Leigo äblöfom leseti telnomik valemik, ävölfom so panemöli „metodi hiela Newton“ ad nilöfikön lü serapüns sekäta, ed äkeblünom stude naätasökodas. (Yeged lölik)