Tyrannosaurus
| iTyrannosaurus
Timäd fösilik: löpa-Kretat
| ||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 Bomem fösilik Museda Netik Natajenava, Washington D.C.
| ||||||||||||||||||||
|
Edadeadöl (fösil)
| ||||||||||||||||||||
| Dadiläd nolavik | ||||||||||||||||||||
| ||||||||||||||||||||
| Tyrannosaurus rex Osborn, 1905 | ||||||||||||||||||||
|
Manospondylus gigas |
Elaf Tyrannosaurus (siämü: „lasär tirenik“) binon dinosaurabid (Tyrannosaurus rex), kel duton lü famül: Tyrannosauridae rooda Saurischia (lurooda Theropoda). El T. rex binon bal dinosauras suvüno pamäniotölas in kuliv pöpedik zü vol lölik. Älifon in taledadil, kel nu binon dil Nolüda-Meropa. Fösilavans anik cedons, das elaf Tarbosaurus bataar Siyopik äbinon bid votik ela Tyrannosaurus, du votans kredons, das el Tarbosaurus binon nesekidik.
Soäs els Tyrannosauridae votik, el Tyrannosaurus äbinon mitifidaf telfutik labü kran gretik päleigavetöl fa göb lunik ä vetik. Leigodü pödalims gretik ä nämiks, föfalims türanosaura äbinons smaliks ed älabons doatis te tel. Do anafs dinosauras votik grupa Theropoda äleigons ud äpluons lä T. rex tefü gretot, türanosaur äbinon gretikün famüla: Tyrannosauridae ä balaf yagafas taledik gretikün, lunotü mets plu 12 e vetotü touns za 7,5.
Fösils elas T. rex anik petuvons in klifafomams Nolüda-Meropik dätü fin Kretata (period di Maastricht, bü yels za 65-balions); äbinon balaf dinosauras latikün ädabinöl bü dadeadamajenot ün Kretat-Tärtsiär. Bomems plu 30 ela T. rex pedientifons jünu, aniks ti lölöfiks, kelos edälon leduni vestigas veütik dö lifav ona, äs lifajenäd e lifamafav. Fidamakösöm e mufamavif ela T. rex ye nog padöbatons.
Bepenam
redakön
El Tyrannosaurus rex äbinon balaf mitifidafas talik gretikün timas valik, lunotü mets 12-13 e geilotü mets 4,5-5 (düalaf).[1] Masatatäxets distöfik dabinons, de milgrams plu 7.200[2] jü milgrams läs 4.500[3][4]. Täxets nulikün blibons vü milgrams 5.400 e 6.800.[5][6][7][8]
Kran gretikün ya petuvöl ela T. rex labon lunoti mö mets 1,5. Leigodü elafs Theropoda votik, kran ela T. rex ävotikon vemo: äbinon mu vidik föfo, labü snud nabik, kelos ädalon gredi semik tellogama. Ans bomas (a. s. boms nudik) päbalons, kelos äneleton mufi vü ons. Els fenestrae (maifods) pö kran äsmalükons vetoti ed ägevons pladis pluik, kö muskuls äkanons pafimükön. Boms it äbinons legretik, soäsä äbinons i tuts koinafomik. Äs pö elafs Tyrannosauridea votik, tuts onik ädifons vemo de ods: uts lä prim maxüla löpik äbinons D-fomiks ä vemo niliks de ods. Beitaretods gretik petuvöl su dinosauraboms votik jonons, das tuts at äkanons nüdränön bomis solidik. El T. rex älabon beitanämi gretikün dinosauras valik, e bal gretikünas nimas valik. Tuts ävoriköl u päbreiköl patuvons süvo, ab distü uts sügafas, tuts ela T. rex ai paplaädons dü lifüp onik.[1]
Särvig ela T. rex äkrugon S-fomiko soäsä pö elafs Theropoda votik, ab äbinon brefik ä muskulilabik, dat äkanon stütön kapi legretik. Brads labü doats tel äbinons go smaliks leigodü gretot koapa onik, ab älabons muskulis nämik. Votaflano, lögs äbinons vü luniküns elas Theropoda proporü koapagretot. Göb äbinon vetik ä lunik, lunomiko labü virebs plu foldegs, dat äkanon gevön leigaveti koape legretik. Ad vätoleigön pro koap gianagretik nima, boms mödik zi bomem onik äbinons kevöfiks, kelos äsmalikon vetoti, ab no nämi, bomema.[1]
Dadiläd
redakönEl Tyrannosaurus binon el genus patedik lefamüla: Tyrannosauroidae, famüla: Tyrannosauridae, e lufamüla: Tyrannosaurinae. Limafs votik lufamüla: Tyrannosaurinae binons: elaf Daspletosaurus Nolüda-Meropik ed elaf Tarbosaurus Siyopik.[9][10] Bofikafs lunomiko pelecedons as bids ela Tyrannosaurus.[11] Els Tyrannosauridae büo pälelogons kösömiko as licinan elas Theropoda gretik büikum soäs elafs Megalosauria e Carnosauria, do poso pädönudilädons kobü elafs Coelurosauria kösömiko smalikums.[12]
Ün 1955, fösilavan Sovyätik: Evgenij Maleyev ägivom nemi bide nulik: Tyrannosaurus bataar, se Mongolän.[13] Ün 1965, bid at pivotanemon Tarbosaurus bataar.[14].
- ↑ 1.0 1.1 1.2 Brochu, C.R. 2003. Osteology of Tyrannosaurus rex: insights from a nearly complete skeleton and high-resolution computed tomographic analysis of the skull. Memoirs of the Society of Vertebrate Paleontology, toum: 7, pads: 1-138.
- ↑ Henderson, D.M. 1999. Estimating the masses and centers of mass of extinct animals by 3-D mathematical slicing. Paleobiology, toum: 25, pads: 88–106.
- ↑ Anderson, J.F., Hall-Martin, A. & Russell, D.A. 1985. Long bone circumference and weight in mammals, birds and dinosaurs. Journal of Zoology, toum: 207, pads: 53–61.
- ↑ Bakker, R.T. 1986. The Dinosaur Heresies. New York: Kensington Publishing. 481pp.
- ↑ Farlow, J.O., Smith, M.B., & Robinson, J.M. 1995. Body mass, bone "strength indicator", and cursorial potential of Tyrannosaurus rex. Journal of Vertebrate Paleontology, toum: 15, pads: 713-725.
- ↑ Seebacher, F. 2001. A new method to calculate allometric length-mass relationships iof dinosaurs. Journal of Vertebrate Paleontology, toum: 21(1), pads: 51–60.
- ↑ Christiansen, P. & Fariña, R.A. 2004. Mass prediction in theropod dinosaurs. Historical Biology, toum: 16, pads: 85-92.
- ↑ Erickson, G.M., Makovicky, P.J., Currie, P.J., Norell, M.A., Yerby, S.A., & Brochu, C.A. 2004. Gigantism and comparative life-history parameters of tyrannosaurid dinosaurs. Nature, toum: 430, pads: 772-775.
- ↑ Currie, P.J., Hurum, J.H., e Sabath, K. 2003. Skull structure and evolution in tyrannosaurid dinosaurs. Acta Palaeontologica Polonica, toum: 48, nüm: 2, pads: 227–234. (Vödem rigädik.)
- ↑ Holtz, T.R. 2004. Tyrannosauroidea. In: Weishampel, D.B., Dodson, P., & Osmolska, H. (red.). The Dinosauria (Dabükot 2id). Berkeley: University of California Press, pads: 111-136.
- ↑ Paul, G.S. 1988. Predatory Dinosaurs of the World. New York: Simon & Schuster. Pads 464.
- ↑ Holtz, T.R. 1994. The phylogenetic position of the Tyrannosauridae: implications for theropod systematics. Journal of Palaeontology, toum: 68, nüm: 5, pads: 1100-1117.
- ↑ Maleev, E.A. 1955. (Gigantic carnivorous dinosaurs of Mongolia). Doklady Akademii Nauk S.S.S.R., toum: 104, nüm: 4, pad: 634-637. [In Rusänapük]
- ↑ Rozhdestvensky, A.K. 1965. Growth changes in Asian dinosaurs and some problems of their taxonomy. [Paleontological Journal] toum: 3, pads: 95-109.