Belgän

Koninkrijk België Royaume de Belgique Königreich Belgien
Stän Belgäna Sköt Belgäna
Netahüm: La Brabançonne, De Brabançonne
Pük calöfik	Nedänapük, Fransänapük, Deutänapük
Cifazif	Np. Brussel, Fp. Bruxelles
Reigasit	regän dailik
Rel	romakatulans 52,9%, protästans 2,1%
Sürfat – % vat	30 528 km² 6,2%
Lödanef (täxet 2022) Lödanef (census 2011) – Densit:	11 584 008 11 000 638 379,6/km²
Völäd	(EUR) Euro (bü 2002: fran Belgänik)
Timatopäd	Central European Time[*], UTC+01:00[*], UTC+02:00[*], Central European Summer Time[*], Europe/Brussels[*]
Zäladel netik	tobul 4id
Vüresod | Kot ISO | Tel.	.be[*], .eu[*] | BEL | +32

Belgän ü calöfiko: Regän Belgäna (Nedänapüko: Koninkrijk België, Fransänapüko: Royaume de Belgique) binon län in Vesüda⸗Yurop, kel topon len Nolüdamel ä miedon Nedäni, Deutäni, Luxämburgäni e Fransäni. Sürfat Belgäna mö kvadamilmets 30 528, läni belödons mens plu 11,5-balion ün yel: 2022. Lödanef binädon bevü votikans me Flanänans (55,09 %), Valonänans (31,50 %), Litaliyänans (1,95 %), Larabänans (1,85 %), Fransänans (1,10 %), Nedänans (0,97%), Deutänans (0,92 %) e Portugalänans (0,60 %). Lödanadensit binon mö mens 379,6 a kvadamilmet. Belgän labon pükis calöfik kil: Nedänapüki (za 60 % lödanefa), Fransänapüki (za 40 %) e Deutänapüki (za 0,7 %, in dil lofüdik läna).

Belgän binon tat fedik labü sit ze komplitik. Reigasit pestabon su „fedim telpovöf” sonemik. Balflano dabinon tat balatik, de kel jüds donikum semo sekidöns in portät tripas, pänsionas, malädisuras, gitäda, dinas foginik e r., votaflano Belgän binädon fagotaleikiko me fedaläns („ziläks”) kil: Ziläk Flanänik, Ziläk Valonänik e ziläk Cifazifa: ,Brussel’, e me komotanefs kil: komotanef Nedänapükik, komotanef Fransänapükik e komotanef Deutänapükik. Fedaläns bejäfons me dins stüki lönik teföls, a.s. komots, topädiguver, fotiguver, züamöp, feil, veig, nämet, lödam, vob e büsid. Komotanefs bejäfons me dins kulivik e pösodik, spot, dugäl, nolav, sanakäl e pük. Fedaläns e komotanefs alik labons daili lönik e reiganefi lönik. Ziläk e komotanef Flanänik labons daili kobädik, ab pöpadepütabs se ,Brussel’ no gitätons ad vögodön dö dins ziläki teföls. Dubo, Belgän labon dailis mäl (jenüfo: vel) e reiganefis mäl.

Diläds guverik Belgäna

Reigasit pestabon su „fedim telpovöf” sonemik. Balflano dabinon tat balatik, de kel jüds donikum semo sekidöns in portät tripas, pänsionas, malädisuras, gitäda, dinas foginik e r., votaflano Belgän binädon fagotaleikiko me fedaläns („ziläks”) kil: Ziläk Flanänik, Ziläk Valonänik e ziläk Cifazifa: ,Brussel’, e me komotanefs kil: komotanef Nedänapükik, komotanef Fransänapükik e komotanef Deutänapükik. Cifazif fedik Belgäna ä cifazif Flanäna e komotanefa Fransänapükik binon ,Brussel’, cifazif Valonäna binon ,Namur’, cifazif komotanefa Deutänapükik binon ,Eupen’

• 

  Ziläks kil Belgäna: Ziläk Flanänik (yeloviko), Ziläk Valonänik (rediko), Ziläk Cifazifa: ,Brussel’ (blöviko).

• 

  Komotanefs kil Belgäna: Nedänapükik (yeloviko), Fransänapükik (rediko), Deutänapükik (blöviko).

Provins Belgäna.

Provins Belgäna binons nivod guverik vü komots e fedaläns. Belgän binädon me provins deg e provin alik labon guveranefi e kobükami provinadepütabas oka. Ziläks Flanänik e Valonänik labons provinis a lul. Fedalän kilik, sevabo Ziläk Cifazifa: ,Brussel’, ni duton lü provin, ni binälon in provins.

Ziläks e provins Belgäna (nunäds dätü 2022 yanul 1^id)

Ziläk			Provin			Lödanef	Surfät (km²)	Densit (mens a km²)
Sköt	Nem	Cifazif	Sköt	Nem	Cifazif
	Flanän Vlaanderen	Brussel		Antwerpen Antwerpen	Antwerpen	1.886.609	2.867	658,04
				Brabän Flanänik Vlaams-Brabant	Leuven	1.173.440	2.106	557,19
				Limburgän Limburg	Hasselt	885.951	2.422	365,79
				Lofüda⸗Flanän Oost-Vlaanderen	Gent	1.543.865	2.982	517,72
				Vesüda⸗Flanän West-Vlaanderen	Brugge	1.209.011	3.144	384,54
	Valonän Wallonie	Namur		Brabän Valonänik Brabant Wallon	Wavre	409.782	1.091	375,60
				Hainaut Hainaut	Mons	1.351.127	3.786	356,87
				Liège Liège, Lüttich	Liège	1.110.989	3.862	287,67
				Luxämburgän Luxembourg	Arlon	291.143	4.505	64,63
				Namur Namur	Namur	499.454	3.600	138,74
	Ziläk Cifazifa: ,Brussel’ Brussels Hoofdstedelijk Gewest Région de Bruxelles-Capitale	Brussel				1.222.637	161	7527,63

Reig e bolit

Reg: ,Filip’.

Belgän binon pöpamonäk sonemik. At sinifon, das reg pla län reigön pöpi, klu titul oma no binon „reg Belgäna”, ab „reg Belgänanas”. Reto, reg Belgäna pledom rouli bis fomedik e no nämädom. Sis yel: 2013 Belgän pareigon fa reg: ,Filip’.

Bumot daila Belgänik.

Belgän labon dailis mäl, valodo labü limans 537:

• Dail fedik Belgäna (cäms tel: donadail labü depütabs 150 e senät labü depütabs 60)
• Dail Flanänik (depütabs 124, pro Ziläk Flanänik e komotanef Flanänik)
• Dail Valonänik (depütabs 75)
• Dail cifazifa: ,Brussel’ (depütabs 89: Fransänapükans 72 e Nedänapükans 17)
• Dail komotanefa Fransänapükik (depütabs 94: limans 75 daila Valonänik e 19 se limans Fransänapükik 72 Daila Ziläka Cifazifa: ,Brussel’)
• Dail komotanefa Deutänapükik (depütabs 25)

Fovo, Belgän labon reiganefis mäl:

• Reiganef fedik (ministerans 15 e tatasekretans 5)
• Reiganef Flanänik (ministerans 9)
• Reiganef Valonänik (ministerans 8)
• Reiganef cifazifa: ,Brussel’ (ministerans 5 e tatasekretans 3)
• Reiganef komotanefa Fransänapükik (ministerans 7)
• Reiganef komotanefa Deutänapükik (ministerans 4)

Belgän binin davälareigän dailik. Dabinon möd paletas, dadilöl bai pük: dabinons palets pro Nedänapükans, Fransänapükans e Deutänapükans. Palets veütikün pepladulöls in dails fedik binons sököls:

Palets bolitik veütikün in Belgän

Brefod		Nem lölik	Depütabs in
			donacän	senät
	N-VA	Fed Nula⸗Flanänik Nieuw-Vlaamse Alliantie	24	9
	Ecolo-Groen	Köologimans pefediköl pro noganükam dunotas rigädik – Grünik Écologistes Confédérés pour l'Organisation de Luttes Originales – Groen	21	9
	PS	Palet Sogädimik Parti Socialiste	19	7
	Vlaams Belang	Demäd Flanänik Vlaams Belang	18	7
	MR	Muf Votastidimik Mouvement Réformateur	14	7
	CD&V	Kritademokratimik e Flanänik Christen-Democratisch en Vlaams	12	5
	Open Vld	Liberimans e demokratans Flanänik nüniäliks Open Vlaamse Liberalen en Democraten	12	5
	PVDA/PTB	Vobapalet Belgäna Partij van de Arbeid / Parti du Travail de Belgique	12	5
	Vooruit	Föfio Vooruit	9	4
	Les Engagés	Jäfikölans Les Engagés	5	2
	DéFI	Demokratan fedimik nesekidik Démocrate Fédéraliste Indépendant	2	—